Emre ERGÜL
Ortadoğu’da tırmanan çatışmalar ve Ukrayna ile Rusya’daki enerji tesislerine yönelik yeni saldırı dalgaları küresel arzı tehdit ederken; petrol fiyatları salı günü, dünkü OPEC+ toplantısından 24 saat önce, son 5 ayın en yüksek seviyelerinde sabit kaldı.
Brent ham petrolü yüzde 0.2 artışla varil başına 89.67 dolar ve WTI yüzde 0.1 artışla varil başına 85.88 dolar ile geçtiğimiz ekim ayından bu yana en yüksek seviyeleri gördü. Analistlere göre her iki gösterge de OPEC+ üretim kesintileri, jeopolitik riskler ve ABD ve Çin’de talebin iyileştiğine dair işaretler nedeniyle petrol piyasasının sıkılaşmaya devam ettiğine işaret etti. 13 OPEC (Petrol İhraç Eden Ülkeler Örgütü) üyesi ve petrol üreticisi diğer 10 ülkeyi kapsayan OPEC+’nın Ortak Bakanlar İzleme Komitesi (JMMC), dün çevrimiçi toplandı. OPEC bakanları, ham petrol piyasalarını ve tedarik politikasını gözden geçirdi.
Basına sızan haberlere göre, mevcut üretim kesintisi politikasını değiştirmedi. Petrol İhraç Eden Ülkeler Örgütü, OPEC+ olarak bilinen Rusya liderliğindeki müttefikleriyle birlikte daha önce gönüllü üretim kesintilerini uzatma konusunda anlaşmıştı. Günlük 2.2 milyon varil (bpd) tutarında olan bu kesintiler, petrol piyasasını desteklemeyi amaçlıyor.
(Bu kesintiler tüm OPEC+ üyeleri için zorunlu olmasa da, Suudi Arabistan ve Rusya gibi büyük oyuncular öncülük ediyor.) Peki, petrol fiyatları ne olacak? Geçen ay Rusya’nın üretim kesintilerini daha da artıracağını açıklaması, JPMorgan analisti Natasha Kaneva’nın Brent ham petrolünün eylül ayına kadar varil başına 100 dolara ulaşacağını düşünmesine yol açtı.
Kaneva ve ekibinin düşüncesi şu: “Görünüşte herhangi bir politika, arz veya talep tepkisi olmadığı varsayıldığında, Rusya’nın eylemleri Brent petrol fiyatını nisan ayında 90 dolara itebilir. Mayıs itibarıyla 90 doların ortalarına ulaşabilir ve eylül itibarıyla 100 dolara yaklaşabilir.” “2022 enerji krizinden aldığımız ders bize, yüksek fiyatların etkisini oldukça etkili bir şekilde azaltabilecek birden fazla kaldıracın olduğunu öğretti.
ABD dolarının gücü ve yüksek borçlanma maliyetleri göz önüne alındığında, 90 doların oldukça üzerindeki petrol fiyatlarının, Mart-Haziran 2022 ve Eylül-Ekim 2023’te olduğu gibi küresel petrol talebinde ciddi aksamalara neden olabileceği ve bunun sonucunda da küresel petrol talebinde ciddi aksamalara neden olabileceği yönündeki görüşümüz devam ediyor.”
Afrika’nın en büyük rafinerisi petrol ürünleri tedarikine başladı
Petrol ve doğal gaz zengini Nijerya’da açılan Afrika kıtasının en büyük petrol rafinerisi olan Dangote Petrol Rafinerisinin yerel pazara petrol ürünleri tedarik etmeye başladığı bildirildi. Ulusal basındaki haberlere göre, Dangote’nin Grup Yöneticisi Devakumar Edwin, yaptığı açıklamada, rafinerinin yerel pazara dizel ve jet yakıtı sevkiyatına başladığını belirtti.
Ellerinde yüksek miktarda petrol ürünü olduğunu kaydeden Edwin, bu ürünlerin hem deniz hem de kara yoluyla tahliye edildiğini ifade etti. Edwin, gemilere tipik olarak en az 26 milyon litre yakıt yüklendiğini ve verimliliği en üst düzeye çıkarmaya çalıştıklarını söyledi. Afrika’nın en zengin iş adamlardan Nijeryalı Aliko Dangote tarafından ülkenin ticari kenti Lagos’ta inşa ettirilen ve yaklaşık 19 milyar dolara mal olan Dangote Petrol Rafinerisi ocakta üretime başlamıştı.
Dangote Petrol Rafinerisi, ülkenin Lagos eyaletinin Lekki bölgesinde, Atlantik Okyanusu açıklarında yer alıyor. Kıtanın en büyük petrol rafinerisi olarak bilinen Dangote, tam kapasite çalıştığında Nijerya’nın rafine ürün ihtiyacının tamamını karşılayabilecek. Nijerya, Afrika’nın en büyük petrol üreticisi olmasına rağmen rafineri sayısının yetersizliği nedeniyle yakıtının neredeyse tamamını ithal ediyor.
Analistlerin iştahı kabardı
Ham petrolün bu yıl yüzde 15’ten fazla değer kazanması, Wall Street’teki analistlerin fiyat hedeflerini yükseltmesine neden oldu. Morgan Stanley stratejisti Martijn Rats, “daha sıkı arz/talep dengeleri” nedeniyle Brent ham petrol fiyat tahminini varil başına 10 dolar artırarak, bu yılın üçüncü çeyreğine kadar 90 dolara yükseltti.
Goldman Sachs analistleri de geçen hafta yayınladıkları notta, “Brent ham petrol fiyatlarının yılın geri kalanında varil başına 70-90 dolar/varil aralığının üst sınırında iyi bir şekilde desteklenmesini beklemeye devam ediyoruz” dedi: “Ukrayna’nın, ağırlıklı olarak rafineriler olmak üzere Rus petrol altyapısına yönelik artan saldırıları, devam eden jeopolitik riskin bir başka kaynağıdır ve yalnızca rafine ürünlerdeki mevcut sıkışıklığı daha da kötüleştiriyor. Fiziksel petrol akışına yönelik riskler yüksek.”
“Çin’de petrol talebi artacak”
Capital Economics’in emtia ekonomisti Bill Weatherburn, CNN’e verdiği demeçte “Gazze’deki savaş şu ana kadar petrol arzını önemli ölçüde kesintiye uğratmamış olsa da, piyasalar açıkça çatışmanın tırmanmasının bölgedeki başlıca petrol üreten ülkeleri de etkileyeceğinden endişe ediyor” dedi. Ayrıca Çin’de petrol talebinin artabileceğine dair işaretler olduğunu da sözlerine ekledi: “Dünyanın ikinci büyük ekonomisi için ender görülen iyi bir haber olarak, resmi satın alma yöneticileri endeksi, altı ay içinde üretimde ilk genişlemeyi gösterdi.”
